علیرضا قربانی یکی از نام‌آورترین چهره‌های موسیقی سنتی و آواز ایرانی است که با صدای گرم، دلنشین و تکنیک بی‌نظیرش جایگاه ویژه‌ای در دل مخاطبان ایرانی و جهانی پیدا کرده است. صدای او آمیزه‌ای از اصالت، احساس و مهارت است که نسل‌های مختلف را به تحسین وامی‌دارد. قربانی با بهره‌گیری از ردیف‌های آوازی، سبک خاصی از اجرای موسیقی ایرانی را شکل داده که هم ریشه در سنت دارد و هم با ظرافت‌های معاصر آمیخته شده است. وی با حضور مداوم در عرصه‌های موسیقی ملی و بین‌المللی و همکاری با برجسته‌ترین آهنگسازان کشور، نقش مهمی در معرفی موسیقی اصیل ایرانی به دنیا ایفا کرده است. آثار و اجراهای او در فستیوال‌های معتبر جهانی، چهره‌ای ماندگار از فرهنگ و هنر ایران به نمایش گذاشته است. در این مقاله، به بررسی زندگی شخصی، فعالیت‌های هنری، آثار شاخص و جایگاه فرهنگی این هنرمند برجسته خواهیم پرداخت.
تولد و کودکی
علیرضا قربانی در ۱۵ بهمن ۱۳۵۱ در شهر تهران و در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. تربیت مذهبی خانواده سبب شد تا او در سنین بسیار پایین به قرائت قرآن گرایش پیدا کند. در شش سالگی، به کلاس‌های آموزش قرائت قرآن رفت و به مدت چندین سال نزد استادان مختلف این فن را آموخت. علاقه‌ی شدید او به موسیقی و تلاوت قرآن، پایه‌های اولیه‌ی هنر آوازخوانی‌اش را شکل داد.
علیرضا قربانی در دوران دانشجویی نیز به این مسیر ادامه داد و موفق شد مقام دوم مسابقات کشوری در رشته قرائت قرآن را کسب کند. این دستاورد نشان‌دهنده‌ی استعداد و پشتکار او در زمینه‌ی صوت و لحن بود.
ورود به دنیای موسیقی
در سال ۱۳۶۳، علیرضا قربانی به صورت جدی به فراگیری ردیف‌های آوازی موسیقی ایرانی روی آورد. او تلفیق شعر و موسیقی، زیبایی‌شناسی آواز ایرانی و تکنیک‌های آوازی را با دقت و عشق فراگرفت. در این مسیر، از محضر استادان بزرگی همچون خسرو سلطانی، بهروز عابدینی، مهدی فلاح، حسین عمومی، احمد ابراهیمی و رضوی سروستانی بهره‌مند شد.
او از همان کودکی تصانیف قدیمی ایرانی را با اشتیاق می‌خواند و با موسیقی اصیل ایرانی رشد کرد. این دلبستگی به موسیقی سنتی، بعدها مسیر حرفه‌ای او را تعیین کرد.
ورود به ارکستر ملی ایران
یکی از نقاط عطف مهم در کارنامه‌ی علیرضا قربانی، پیوستن به ارکستر ملی ایران بود. بعد از کناره‌گیری استاد محمدرضا شجریان از ارکستر ملی، علیرضا قربانی به پیشنهاد استادان بزرگی چون حسین عمومی و علی تجویدی، به فرهاد فخرالدینی رهبر ارکستر معرفی شد.
از سال ۱۳۷۸ به عنوان خواننده‌ی رسمی ارکستر ملی ایران فعالیت کرد و در داخل و خارج از کشور به اجرای برنامه‌های متعدد پرداخت. اجرای آثار فاخر با ارکستر ملی، شهرت و اعتبار زیادی برای او به همراه آورد.
شهرت با موسیقی فیلم و سریال
علیرضا قربانی با خواندن تیتراژ مجموعه‌های تلویزیونی به محبوبیت فراوانی رسید. اولین تجربه‌ی شاخص او در این زمینه، اجرای آواز برای سریال «کیف انگلیسی» ساخته‌ی سید ضیاءالدین دری بود. موسیقی این سریال توسط فرهاد فخرالدینی ساخته شده بود و اجرای ماندگار قربانی در این سریال توجه بسیاری از مردم و هنرمندان را به خود جلب کرد.
اوج شهرت قربانی اما با خوانندگی تیتراژ سریال «مدار صفر درجه» به کارگردانی حسن فتحی رقم خورد. این سریال در سال ۱۳۸۶ پخش شد و صدای دلنشین قربانی روی موسیقی فاخر، تأثیر عمیقی بر مخاطبان گذاشت.
آلبوم‌های موسیقی
علیرضا قربانی در طول سال‌ها فعالیت هنری، آلبوم‌های موفق و متعددی منتشر کرده است. برخی از مهم‌ترین آثار او عبارتند از:
اشتیاق (۱۳۷۹) با آهنگسازی فرهاد فخرالدینی
فصل باران (۱۳۸۳) با آهنگسازی مجید درخشانی
از خشت و خاک (۱۳۸۴) با آهنگسازی صادق چراغی بر اشعار فردوسی
سوگواران خموش (۱۳۸۵) با آهنگسازی پژمان طاهری
رسوای زمانه (۱۳۸۸) با آهنگسازی همایون خرم
حریق خزان (۱۳۹۱) با آهنگسازی مهیار علیزاده
دخت پری وار (۱۳۹۴) با آهنگسازی مهیار علیزاده
آلبوم‌های دیگری چون سودایی، بر سماع تنبور، جلوه گل، سرمستی (همکاری با درصف حمدانی) و من عاشق چشمت شدم (با آهنگسازی فردین خلعتبری) نیز از کارهای مهم او به شمار می‌آیند.
فعالیت‌های بین‌المللی
علیرضا قربانی در عرصه‌ی بین‌المللی نیز حضوری پررنگ دارد. او در فستیوال‌های معتبر موسیقی در اروپا، آسیا و آفریقا شرکت کرده و کنسرت‌های متعددی در شهرهای بزرگ دنیا از جمله پاریس، وین، دوسلدورف و… برگزار کرده است.
همکاری او با گروه‌های موسیقی و هنرمندان بین‌المللی مانند درصف حمدانی (خواننده‌ی تونسی) باعث شده که موسیقی ایرانی در عرصه‌ی جهانی بیش از پیش معرفی شود.
زندگی شخصی
علیرضا قربانی سال‌ها پیش با خانم منیر سادات غیاثی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج دو فرزند به نام‌های حافظ و آواز است. قربانی بارها در مصاحبه‌هایش از نقش مهم خانواده در زندگی شخصی و حرفه‌ای‌اش سخن گفته است.
متأسفانه در سال ۱۴۰۲، همسر عزیز او بر اثر بیماری سختی درگذشت. این حادثه ضربه‌ی سنگینی بر روحیه‌ی این هنرمند وارد کرد، اما علیرضا قربانی با تمام سختی‌ها، به راه هنری خود ادامه داد.
علایق و الهام‌گیری‌ها
علیرضا قربانی در مصاحبه‌های مختلف خود تأکید کرده است که بیشترین تأثیر را از آواز مرحوم بنان گرفته است. بنان به گفته‌ی او، جامع‌ترین خواننده‌ی ایرانی از نظر تکنیک، زیبایی‌شناسی و تنوع آوازی بود.
علاوه بر بنان، استادانی چون طاهرزاده، ادیب خوانساری و ظلی نیز از جمله الهام‌بخش‌های قربانی در مسیر هنری او بوده‌اند.
دیدگاه‌های هنری
علیرضا قربانی معتقد است که موسیقی باکلام در ایران نسبت به موسیقی بی‌کلام جایگاه ویژه‌ای دارد. او به نقش شعر در نفوذ موسیقی به دل مردم اشاره می‌کند و باور دارد که تلفیق شعر و موسیقی در فرهنگ ایرانی، از عناصر جدایی‌ناپذیر هنر ایرانی است.
او همچنین درباره‌ی پدیده‌ی خواننده‌سالاری موضع‌گیری کرده و گفته است که این پدیده زمانی که خواننده به عنوان سولیست ظاهر می‌شود طبیعی است، اما نباید این مسأله به رفتارهای خودمحورانه منجر شود.
فعالیت در موسیقی فیلم و سریال
علاوه بر کیف انگلیسی و مدار صفر درجه، علیرضا قربانی تیتراژهای مهم دیگری نیز اجرا کرده است. از جمله سریال‌های:
شب دهم
روشن‌تر از خاموشی (ملاصدرا)
سایه آفتاب
وضعیت سفید
ایران (مستند)
آخرین روزهای زمستان
راستش را بگو
تنهایی لیلا
کیمیا
شهرزاد
سخن پایانی
علیرضا قربانی نه تنها به عنوان یک خواننده‌ی خوش‌صدا، بلکه به عنوان یک مروج جدی موسیقی فاخر ایرانی شناخته می‌شود. صدای او پلی است میان نسل‌های مختلف موسیقی‌دوست، و آثارش همواره در ذهن و دل مردم ماندگار خواهد ماند. با توجه به فعالیت‌های مستمر و کیفیت بالای آثارش، بدون تردید او یکی از مهم‌ترین سفیران فرهنگی ایران در جهان است.
