همهچیز درباره آب مروارید چشم
آب مروارید یکی از شایعترین علل کاهش بینایی است، اما خوشبختانه از بالاترین میزان موفقیت درمانی برخوردار است. این بیماری معمولاً بهتدریج پیشرفت میکند و تشخیص زودهنگام آن موجب جلوگیری از آسیبهای بلندمدت به بینایی میشود. جراحی کاتاراکت یک راهحل مطمئن و مؤثر است که در بیشتر موارد بینایی را بهطور چشمگیری بهبود میبخشد و کیفیت زندگی را افزایش میدهد. آگاهی از علائم، عوامل خطر و چگونگی مراقبت از سلامت چشمها میتواند به افراد کمک کند تا در زمان مناسب اقدام کرده و از بینایی خود محافظت کنند.
آب مروارید یا کاتاراکت یکی از بیماریهای چشمی است که بسیار شایع است.و بیشتر در سنین بالاتر دیده میشود، اما میتواند افراد جوانتر را هم درگیر کند. این بیماری بهطور کلی به کدر شدن عدسی طبیعی چشم ها گفته میشود؛ عدسیای که در حالت سالم شفاف است و نور را بهطور دقیق به شبکیه میرساند. هنگامی که این عدسی دچار کدورت میشود، عبور نور مختل شده و در نتیجه، فرد دچار کاهش کیفیت بینایی، تاری دید و مشکلاتی در تشخیص رنگ و نور میگردد. آب مروارید یک روند سریعالوقوع نیست، بلکه اغلب بهتدریج ایجاد میشود و ممکن است سالها طول بکشد تا به مرحلهای برسد که نیاز به درمان داشته باشد.
علل ایجاد آب مروارید
مهمترین عامل ایجاد آب مروارید افزایش سن میباشد. با بالا رفتن سن، ساختار پروتئینهای موجود در عدسی چشم تغییر میکند و حالت شفاف آن کاهش مییابد. علاوه بر این، عوامل دیگری نیز در بروز آب مروارید نقش دارند. ژنتیک میتواند استعداد فرد برای این بیماری را افزایش دهد. برخی بیماریها مانند دیابت، فشار خون بالا، یا مشکلات التهابی چشمی هم خطر ابتلا را بیشتر میکنند. ضربه به چشم، قرار گرفتن طولانیمدت در معرض اشعه فرابنفش، مصرف طولانیمدت کورتیکواستروئیدها، سابقه جراحی چشم و حتی سیگار کشیدن نیز احتمال شکلگیری آب مروارید را بالا میبرند. در برخی موارد، نوزادان نیز ممکن است با آب مروارید مادرزادی متولد شوند که معمولاً به دلیل اختلالات ژنتیکی، عفونتهای دوران بارداری یا مشکلات رشد داخل رحمی است.
علائم و نشانههای آب مروارید
در مراحل اولیه، فرد ممکن است تغییرات بارزی در دید خود احساس نکند؛ اما با پیشرفت بیماری، علائم آشکارتر میشوند. مهمترین نشانه، تاری دید تدریجی است؛ گویی یک لایه غبار روی میدان دید انسان قرار گرفته باشد. نور چراغها و خورشید ممکن است آزاردهندهتر از قبل شود. بسیاری از افراد در شب دچار مشکل دید میشوند و هالههایی در اطراف نورها میبینند. کاهش توانایی در تشخیص رنگها، دوبینی در یک چشم و نیاز مکرر به تغییر شماره عینک نیز از نشانههای رایج هستند. برخلاف بیماریهای ناگهانی چشمی، آب مروارید معمولاً بدون درد و التهاب رخ میدهد و همین موضوع سبب میشود که برخی بیماران آن را تا مراحل پیشرفته جدی نگیرند.
انواع آب مروارید
کاتاراکت انواع مختلفی دارد که براساس محل و نحوه ایجاد آن طبقهبندی میشود.
- آب مروارید هستهای: معمولاً ناشی از افزایش سن است و در مرکز عدسی تشکیل میشود. این نوع بهتدریج دید دور را تار کرده و گاهی موجب بهبود موقت دید نزدیک میشود.
- آب مروارید قشری: از لایههای بیرونی عدسی شروع شده و به سمت مرکز گسترش مییابد؛ فرد دچار حساسیت به نور و اشکال در دید شب میشود.
- آب مروارید پسین زیرکپسولی: سریعتر از دیگر انواع پیشرفت میکند و شایعترین نوع در افراد مبتلا به دیابت یا مصرفکنندگان استروئید است.
- آب مروارید مادرزادی: نادر است اما میتواند بینایی کودک را بهشدت تحتتأثیر قرار دهد و اغلب نیازمند درمان سریع است.
تشخیص آب مروارید
تشخیص توسط چشمپزشک و از طریق یک معاینه کامل چشم انجام میشود. تستهای معمول شامل اندازهگیری قدرت بینایی، معاینه با اسلیتلمپ، بررسی شبکیه پس از اتساع مردمک، و گاهی تصویربرداریهای تخصصی است. این معاینات کمک میکنند میزان شدت کدورت عدسی و تأثیر آن بر عملکرد بینایی مشخص شود. پزشک همچنین بررسی میکند که آیا مشکلات دیگری مانند آب سیاه (گلوکوم) یا دژنراسیون ماکولا وجود دارد یا خیر، زیرا این بیماریها ممکن است علائم مشابه ایجاد کنند.
درمان آب مروارید
در مراحل اولیه، استفاده از عینک جدید، نور مناسبتر برای مطالعه یا عینک آفتابی برای کاهش حساسیت به نور میتواند موقتاً کمککننده باشد. اما درمان قطعی آب مروارید تنها جراحی است. این جراحی یکی از رایجترین و موفقترین عملهای پزشکی در جهان است و معمولاً در کمتر از یک ساعت انجام میشود. چنانچه کاتاراکت به حدی برسد که فعالیتهای روزمره از جمله رانندگی، مطالعه یا تماشای تلویزیون را مختل کند، زمان جراحی فرا رسیده است.
روش جراحی کاتاراکت
شایعترین روش امروزی، فیکوامولسیفیکاسیون است. در این روش، جراح با ایجاد یک برش بسیار کوچک در قرنیه، عدسی کدر را با استفاده از امواج اولتراسوند خرد کرده و خارج میکند. سپس یک لنز مصنوعی (IOL) جایگزین عدسی طبیعی میشود. این لنزها انواع مختلفی دارند: تککانونی، چندکانونی و اصلاحکننده آستیگماتیسم (توریک). انتخاب نوع لنز به شرایط چشم بیمار و سبک زندگی او بستگی دارد. جراحی معمولاً بدون درد انجام میشود و بسیاری از بیماران همان روز به خانه بازمیگردند.
دوره نقاهت و مراقبتهای پس از جراحی
پس از جراحی، بیمار ممکن است برای چند روز احساس خارش خفیف، خشکی یا حساسیت به نور داشته باشد. قطرههای چشمی شامل آنتیبیوتیک و ضدالتهاب برای جلوگیری از عفونت و کاهش التهاب تجویز میشود. اغلب افراد ظرف چند روز بینایی نسبتاً واضحی پیدا میکنند، هرچند بهبود کامل ممکن است چند هفته طول بکشد. توصیه میشود بیمار از مالیدن چشم، فعالیتهای سنگین و قرار گرفتن در معرض گردوغبار خودداری کند. همچنین، رعایت دقیق دستورات پزشک برای پیشگیری از عوارض ضروری است.
عوارض احتمالی
جراحی کاتاراکت در مجموع بسیار ایمن است، اما مانند هر عمل جراحی دیگری، میتواند عوارضی هرچند نادر داشته باشد. این عوارض شامل افزایش فشار چشم، التهاب شدید، عفونت، جداشدگی شبکیه یا کدورت کپسول خلفی (که گاهی نیاز به لیزر YAG برای اصلاح دارد) است. رعایت مراقبتها و مراجعه به موقع به پزشک خطر این مشکلات را به حداقل میرساند.
پیشگیری از آب مروارید یا کند کردن روند آن
هیچ راه قطعی برای جلوگیری کامل از آب مروارید وجود ندارد، اما میتوان با رعایت برخی نکات، روند آن را کند کرد. استفاده از عینک آفتابی استاندارد با حفاظت UV، تغذیه سالم حاوی آنتیاکسیدانهایی مانند ویتامین C و E، کنترل دیابت، ترک سیگار و کاهش مصرف الکل میتواند نقش مهمی داشته باشد. همچنین معاینه دورهای چشم بهویژه بعد از ۵۰ سالگی بسیار مهم است.
جمعبندی
آب مروارید یکی از شایعترین علت های کاهش بینایی است، اما خوشبختانه از بالاترین میزان موفقیت درمانی برخوردار است. این بیماری معمولاً بهتدریج پیشرفت میکند و تشخیص زودهنگام آن موجب جلوگیری از آسیبهای بلندمدت به بینایی میشود. جراحی کاتاراکت یک راهحل مطمئن و مؤثر است که در بیشتر موارد بینایی را بهطور چشمگیری بهبود میبخشد و کیفیت زندگی را افزایش میدهد. آگاهی از علائم، عوامل خطر و چگونگی مراقبت از سلامت چشمها میتواند به افراد کمک کند تا در زمان مناسب اقدام کرده و از بینایی خود محافظت کنند.
